Intercultureel bewustzijn in communicatie
Nabil, Casper en twee andere jongens spelen bij het fietsenhok op het schoolplein. Casper staat te spelen met de deurkruk en opeens breekt deze af. Casper schrikt, laat hem vallen en de vier jongens rennen weg. Een leraar vindt de afgebroken deurkruk en vraagt aan de jongens wat er gebeurd is.
Nabil: Oei, wat kijkt de meester streng. Ik kijk naar mijn schoenen en ik hoop dat de boosheid snel over is. Waarom doet Casper dan ook zo dom?
Leraar: Wie van die jongens zou het gedaan hebben? Kijk nou toch. Casper en die andere jongens kijken me aan en lijken onschuldig. Maar Nabil durft me niet eens aan te kijken, die heeft het vast gedaan. Die jongen lijkt niet zo goed te vertrouwen.
Wat is er aan de hand?
In Nederland zeggen de meeste ouders en leraren, zeker die zonder migratieachtergrond, dat een kind hen aan moet kijken als ze iets serieus willen zeggen. De gedachte is dat je pas echt ‘contact’ hebt als je elkaar aankijkt, dan ‘zie je de waarheid’ in de ogen van de ander. Nabil denkt dat het juist respectloos is om de leraar aan te kijken, helemaal als deze boos is. Hij heeft geleerd dat je dan naar beneden moet kijken. Maar de leraar krijgt zo de indruk dat Nabil iets te verbergen heeft, en onbewust legt hij de schuld van het breken van de deurkruk bij Nabil.
Waar ligt de verbinding?
In Nederland is het niet respectloos om een leraar in de ogen te kijken, en Nabil zou dat de volgende keren kunnen doen en oefenen. Hetzelfde geldt voor een medewerker en zijn baas of manager; of de directeur van een opvangcentrum. Het is zelfs belangrijk om elkaar tijdens een gesprek aan te kijken, zodat de ander ziet dat je luistert en meedenkt. Voor de leraar is het verstandig om te begrijpen dat Nabil geleerd heeft om zijn respect te tonen door naar de grond te kijken en dat hij niet te snel zijn conclusies moet trekken maar juist door moet vragen.
Uitleg
Nabil komt uit een land met grote machtsafstand (PDI +), waar het normaal is dat gezag en autoriteit ongelijk verdeeld is. Dan is het vaak een teken van respect tegenover een persoon met autoriteit om hem/haar niet aan te kijken maar naar de grond te kijken. Het wordt vaak als arrogant of beledigend gezien als de leraar recht aangekeken wordt. Nederland is een land met kleine machtsafstand; communicatie is dus direct, transparant en min of meer open tussen student en leraar, en tussen medewerker en baas. Elkaar aankijken is een teken van deze openheid – als iemand dat niet doet, dan wordt dat snel geassocieerd met schuld.
Bewustwording van en wederzijds respect voor deze verschillen helpen Nabil en de leraar naar elkaar toe te bewegen en elkaars non-verbale communicatie beter te leren begrijpen.
Belangrijk om te weten:
Deze anekdote is gebaseerd op verhalen die met ons gedeeld zijn. Connect2Us streeft ernaar het dilemma van beide kanten te belichten en niet om mensen te labelen of te suggereren dat de een of de ander zich anders moet gedragen. Wij zien in ons dagelijkse interculturele werk dat bewustwording door de betrokkenen al voldoende is om naar elkaar toe te bewegen zonder je heel anders voor te doen. Connect2Us wil lezers helpen vooroordelen te herkennen en te vermijden. Lees hier over vooroordelen, discriminatie en racisme.
