João had als jeugdspeler in Brazilië, waar hij opgroeide, veel succes. Toen hij in Nederland kwam wonen is hij ook meteen lid geworden van een voetbalclub. Toen João bij zijn eerste team kwam, was hij gewoon een basisspeler. Zijn vriendjes op school vonden hem aardig en zij vonden het ook leuk om hem op weg te helpen in een nieuw land. Het is allemaal wennen voor João en op school is het niet makkelijk. Maar hij kan wel zijn voeten laten spreken en dan doet hij tenminste iets goed!
Hij is snel met de bal en doelgericht. Na een jaar is hij gescout door een eerste divisie club. Zij hebben hem uitgenodigd om daar in de jeugdopleiding bij JO17 te spelen. Zijn ouders hebben ook wat onkostenvergoeding gekregen van de club.
João is echt ontzettend trots en hij kan niet wachten om het aan zijn vriend Casper en anderen op school te vertellen. Hij heeft ook nieuwe kleren gekregen en mocht van zijn ouders een nieuwe zonnebril kopen, zo mooi! “Ik zie er echt het beste uit van iedereen!”
Casper schrikt een beetje van zijn vriend. “Wat doet João vandaag verwaand zeg. Hij loopt te paraderen over het schoolplein met zijn nieuwe kleren en zijn zonnebril. Het ziet er echt niet uit en de andere jongens maken grapjes over hem. Hij moet echt niet denken dat hij beter is dan wij! Ik ga het hem zeggen dat hij ophoudt met die flauwekul!”
De verbinding
João voelt zich supertrots en laat dat ook duidelijk zien en dan beginnen de jongens zich aan hem te ergeren. Misschien zijn ze een beetje jaloers. Maar zoals jij hebt ervaren is het ook cultuur. In Nederland geldt de uitdrukking: ‘Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg’. Mensen vinden het goed als je ‘normaal’ ofwel bescheiden blijft doen, ook al heb je succes. In Brazilië deel je je succes en plaatsen mensen je graag op een voetstuk. Ze willen graag bij jou horen. In India kennen we dat ook. Wij willen de beste zijn, niet alleen maar ons best doen. En laten het ook zien als we slagen.
In Scandinavische landen heet dit de wet van Jante (Janteloven), die stelt dat je niet moet geloven dat je beter bent dan wij. De schrijver Aksel Sandemose vereeuwigde deze mentaliteit door de beschrijving van een klein Deens stadje dat hij Jante noemde. Dat gevoel van die kop boven het maaiveld is daar en bij ons best extreem. We worden niet in de eerste plaats gemotiveerd door succes.
Deze inslag heeft in ieder geval geleid tot een solidaire samenleving. Over het algemeen wordt de underdog eerder geholpen dan de held. In landen waar succes op 1 staat is dat veel minder. De winnaar pakt alles. De verliezer krijgt de volgende keer wel weer een kans.
Hier niet. Er is veel overleg en zoeken naar consensus zodat we de taart zo goed moeglijk verdelen. Best langdradig en vermoeiend soms. Iedereen moet er zijn plasje over doen. Maar voor iemand uit een cultuur waar dat niet zo is vaak erg frustrerend. Neem nou eens een beslissing!
En nu maar hopen dat Casper aan Jão kan uitleggen dat ook hij heel trots is, maar dat we dat in Nederland niet zo van de daken schreeuwen. Alweer een mooie uitdrukking.
Kortom
Voor Casper en vrienden:
- Accepteer dat João uit een prestatiegerichte wij-samenleving komt.
- Succes wordt gevierd en vooral ook gedeeld.
- Schep de gelegenheid om over het vieren van succes te praten en uit te leggen dat men in Nederland niet zo uitbundig viert.
- Wees extra alert op de lichaamstaal van succesvolle, die niet opschept maar deelt.
- Geniet mee van het succes.
Voor João:
- Accepteer dat in Nederland een succesvolle persoon geen held is.
- De succesvolle persoon die zich bescheiden opstelt wordt het meeste bewonderd.
- Je kunt het succes ook vieren door met je vrienden een biertje te drinken en niet perse door spullen te showen.
- Stel vooral je vragen. Nederlanders zijn gewend om direct aangesproken te worden.
Meer lezen over cultuurdimensies?
Belangrijk om te weten:
Deze anekdote is gebaseerd op verhalen die met ons gedeeld zijn. Connect2Us streeft ernaar het dilemma van beide kanten te belichten en niet om mensen te labelen of te suggereren dat de een of de ander zich anders moet gedragen. Wij zien in ons dagelijkse interculturele werk dat bewustwording door de betrokkenen al voldoende is om naar elkaar toe te bewegen zonder je heel anders voor te doen. Connect2Us wil lezers helpen vooroordelen te herkennen en te vermijden. Lees hier over vooroordelen, discriminatie en racisme.
