Wat is culturele empathie?
João was een succesvolle speler in Brazilië, nu hij in Nederland woont is hij ook lid geworden van een voetbalclub. João doet het goed: hij is snel met de bal en doelgericht. Na een jaar is hij gescout door Sparta, een gerespecteerde club in Rotterdam. Zij hebben hem uitgenodigd om daar te komen trainen. Zijn ouders hebben ook wat geld gekregen van Sparta.
João: ik ben echt ontzettend trots en ik kan niet wachten om het aan Casper en anderen op school te vertellen. Ik heb ook nieuwe kleren gekregen en mocht een zonnebril kopen, zo mooi! Ik zie er echt het beste uit van iedereen!
Casper: wat doet João vandaag verwaand zeg. Hij loopt te paraderen over het schoolplein met zijn nieuwe kleren en zijn zonnebril. Het ziet er echt niet uit en samen met de andere jongens maken we grapjes over hem. Hij moet echt niet denken dat hij beter is dan wij.
Wat is er aan de hand?
Toen João bij zijn eerste team kwam, was hij gewoon een basis speler. Zijn vriendjes op school vonden hem aardig en zij vonden het ook leuk om hem op weg te helpen in een nieuw land. Maar een jaar later, als João niet meer kwetsbaar is en zich trots voelt en dat ook duidelijk laat zien, dan beginnen de jongens zich aan hem te ergeren. Misschien zijn ze een beetje jaloers. Daarnaast vinden ze de manier waarop João zijn succes laat zien ook overdreven. In Nederland geldt de uitdrukking: ‘Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg’. Mensen vinden het goed als je ‘normaal’ (bescheiden) blijft doen, ook al heb je succes. In Brazilië deel je je succes en plaatsen mensen je graag op een voetstuk. Ze willen graag bij jou horen.
Waar ligt de verbinding?
Iemand zou João kunnen vertellen dat men er in Nederland niet van houdt als men succes te veel laat zien. Zij zien het snel als opscheppen. Zijn Nederlandse vrienden hebben waarschijnlijk wel bewondering voor zijn succes en João mag zeker trots zijn op zichzelf, maar hij kan het beter niet te veel ten toon stellen. De coach of een leraar zou dit duidelijk kunnen maken aan João. Tegelijkertijd mogen de coach en vrienden best weten dat João graag zijn trots deelt en kunnen daar in mee gaan, blij zijn voor hem. ZO ontwikkel je bij beiden culturele empathie.
Uitleg
Nederland heeft een feminiene cultuur, i.e. het scoort laag op de dimensie Masculiniteit (MAS-). In feminiene culturen richt men zich meer op het zorgen voor de ‘underdog’, degenen die het wat minder goed getroffen hebben. Ze hebben niet veel sympathie voor de ‘topdog’, degenen die succes hebben en dat ook ten toon stellen. Dat wordt al snel als arrogantie en opschepperij gezien. João komt uit een cultuur die masculiener is, waar men trots is op de successen van zichzelf en van vrienden (of familie) en waarmee men gezien en geassocieerd wil worden.
Bewustwording van en wederzijds respect voor deze verschillen helpen João, Casper en zijn vrienden naar elkaar toe te bewegen en een nog fijnere vrienden te zijn voor elkaar.
Belangrijk om te weten:
Deze anekdote is gebaseerd op verhalen die met ons gedeeld zijn. Connect2Us streeft ernaar het dilemma van beide kanten te belichten en niet om mensen te labelen of te suggereren dat de een of de ander zich anders moet gedragen. Wij zien in ons dagelijkse interculturele werk dat bewustwording door de betrokkenen al voldoende is om naar elkaar toe te bewegen zonder je heel anders voor te doen. Connect2Us wil lezers helpen vooroordelen te herkennen en te vermijden. Lees hier over vooroordelen, discriminatie en racisme.
