In de Volkskrant stond een mooi interview met Amara van der Elst, de spoke word artiest die voordroeg tijdens de dodenherdenking. Zij heeft een Indische achtergrond, net als schrijver Alfred Birney, die in een indrukwekkende avond bij Zomergasten de steen als metafoor gebruikte van de last die tweede en derde generatie oorlogsslachtoffers met zich meedragen, het intergenerationeel trauma. Die generaties, met een Indische afkomst, gaan vaak gebukt onder het ‘Indisch zwijgen’, een mechanisme dat Amara ook herkent in haar omgeving. ‘Het is zoals het is, je moet hard je best doen om er wat van te maken.’ Het leed werd in stukjes en beetjes doorgegeven. Honderdduizenden Indische Nederlanders maakten na 1945 de oversteek naar Nederland. Het ging veelal om mensen van gemengde afkomst, die als militair of ambtenaar in Nederlandse koloniale dienst hadden gewerkt. Het was vaak een traumatische gebeurtenis, waar niet meer over werd gesproken. Amara: ‘Toen de eerste generatie naar Nederland kwam, was er geen ruimte om erover te spreken. Dat is zo doorgegeven. Je hebt het er niet over. Je bent Nederlander nu, klaar.’ „Misschien schrijf ik over verdriet zonder dat ik weet dat ik het over verdriet heb. Misschien leef ik met een groot verdriet.” Waarna Birney, niet voor het eerst tijdens die avond in Zomergasten, giechelde. „Je lacht het weg”, constateerde interviewer Abbring. Birney: „Dat is een Aziatische tic. Zelfmedelijden mag niet. Maar ook Nederlanders hulden zich in zwijgen liet Birnby fijntjes zien. Een fragment dat hij toonde was de opwachting van de terugkomst van Nederlandse soldaten uit Indië. „Daar wordt de geschiedenis al onder het tapijt geschoven”, zei Birnby.
“De oorlog gaat nooit helemaal voorbij, zelfs niet voor de derde generatie,” zei De Graaf, vicepresident van de Raad van State en sinds dit jaar voorzitter van de Stichting Nationale Herdenking 15 augustus 1945. “In Nederland delen bijna twee miljoen mensen herinneringen aan het Indisch oorlogsverleden. Een gedeeld verleden.” Een verleden waar me maar beter wel over kunnen praten, het is een deel van onze geschiedenis en gezamenlijk identiteit.
