De 12-jarige Valeria gaat voor het eerst naar een Nederlandse school. Ze is de enige migrant in de klas. De eerste maand heeft ze speciale aandacht gekregen van de juf. Nu vraagt de juf of ze aan de slag gaat met een klein groepje klasgenoten om een werkstuk en presentatie te maken. Iedereen praat door elkaar en de juf let niet eens op! De juf is onduidelijk!
Een andere kijk
Valeria was eerst enthousiast over de opdracht. “Leuk!”, dacht ze, “Van wat voor dier wil de juf dat we iets moois maken?” Maar dat zei ze helemaal niet! De kinderen in haar groepje roepen door elkaar heen: “Mijn hond!” zegt de één, “Nee, mijn kat!” en een ander meisje wil het over haar mooie pony doen. Valeria wil het aan de juf vragen, maar die is ergens anders mee bezig. Ze durft niet op te staan. “Waarom zegt ze niet gewoon wat we moeten doen?”, denkt Valeria. “Die kinderen denken dat ze het weten maar ze zeggen allemaal wat anders. Ik voel me alleen en ik mis Luna, mijn lieve kat die nog in Venezuela is. Waarom is de juf zo onduidelijk?”
De juffrouw heeft alle vertrouwen in de kinderen. Die komen er samen wel uit. Ze is ook trots op Valeria. “Die begint al goed mee te komen. Leuk meisje!”, denkt ze. “Ik heb aan de klas gevraagd een werkstuk te maken en alle kinderen brengen een idee naar voren. Erg leuk om te zien. Ik laat ze hun gang dan ook maar gaan. Maar Valeria zegt niets en lijkt afwezig. Misschien hebben ze in Venezuela geen huisdieren.” Ze besluit het zo te laten, als Valeria vragen heeft dan hoort ze het wel.
Wat is er aan de hand?
Valeria komt uit een samenleving die meer autoritair is dan de Nederlandse. De mensen hebben daardoor veel meer behoefte aan duidelijkheid van de leerkracht, over de opdracht en hoe je een goed cijfer kunt halen. Voor Valeria is de juf de baas die alles weet. Ze is gewend dat ze uitleg krijgt en precies hoort wat ze moet doen. Maar nu vindt ze de juf onduidelijk. En daarmee verliest de juf haar respect.
In Nederland hebben leerkrachten liever dat leerlingen initiatief nemen, samen tot een oplossing komen en bijdragen aan een groepsopdracht. Het samenwerken is vaak belangrijker dan het cijfer en als er vragen zijn is de leerkracht beschikbaar. Het lijkt alsof de juf iets anders doet, maar ze is er wel om vragen te beantwoorden.
Waar ligt de verbinding?
Valeria kan toch mee te doen met de groep en er op vertrouwen dat de juffrouw bijspringt als het nodig is.
Tegelijkertijd kan de juffrouw er rekening mee houden dat de stijl van lesgeven die zij gewend is in Nederland, niet altijd voldoet aan de leerbehoefte van leerlingen uit een andere cultuur. Extra aandacht en duidelijkere instructies zullen Valeria helpen te leren vertrouwen in de juffrouw en uiteindelijk accepteren dat de leerstijl in Nederland gebaseerd is op meer groepswerk en eigen initiatief. Het is belangrijk dat ze de lichaamstaal van het kind in de gaten houdt. Die steekt misschien niet een hand op, maar geeft andere tekens zoals even aankijken of de schouders optrekken.
Valeria kan dan proberen mee te doen met de groep en oefenen om haar eigen mening te geven. Ook door haar hand op te steken.
Uitleg
In Nederland is hiërarchie niet belangrijk. Valeria komt uit een hiërarchische samenleving. In haar cultuur verwacht men dat een leider voor zijn mensen zorgt in ruil voor loyaliteit, of gehoorzaamheid.
Op de Nederlandse school ziet Valeria een egalitaire cultuur waar de leraar meer faciliteert dan stuurt. Van de leerlingen wordt verwacht dat zij initiatief nemen en met elkaar en met de leraar in discussie gaan. Ieder kind wordt aangemoedigd een mening te hebben en te uiten.
Bewustwording van en wederzijds respect voor deze verschillen helpen Valeria en de juffrouw naar elkaar toe te bewegen en zodat leerbehoefte en leerstijl steeds beter op elkaar afgestemd zijn.
Kortom
Voor de juf:
- Accepteer dat de Valeria uit hiërarchische samenleving komt en dat de juffrouw status heeft en respect verdient.
- Valeria zal niet snel laten zien wat ze echt vindt. Let op andere tekens in haar communicatie.
- Schep de gelegenheid met Valeria en haar ouders om over haar rol als juf te praten.
- Geef in instructie wat extra aandacht aan de informele sfeer van de opdracht.
Voor de Valeria en haar ouders:
- Accepteer dat Nederlandse een egalitaire samenleving heeft.
- Accepteer dat samenwerken vaak belangrijker is dan orde, rust en goede cijfers. De juf is niet onduidelijk, ze laat de kinderen leren samenwerken.
- Stel vooral je vragen en spreek je verbazing uit. Nederlanders zijn gewend om direct aangesproken te worden.
Belangrijk om te weten:
Deze anekdote is gebaseerd op verhalen die met ons gedeeld zijn. Connect2Us streeft ernaar het dilemma van beide kanten te belichten en niet om mensen te labelen of te suggereren dat de een of de ander zich anders moet gedragen. Wij zien in ons dagelijkse interculturele werk dat bewustwording door de betrokkenen al voldoende is om naar elkaar toe te bewegen zonder je heel anders voor te doen. Connect2Us wil lezers helpen vooroordelen te herkennen en te vermijden. Lees hier over vooroordelen, discriminatie en racisme.
