Nabil, Casper en twee andere jongens spelen bij het fietsenhok op het schoolplein. Casper staat te spelen met de deurkruk en opeens breekt deze af. Casper schrikt, laat hem vallen en de vier jongens rennen weg. Een leraar vindt de afgebroken deurkruk en vraagt aan de jongens wat er gebeurd is. Nabil schrikt van de leraar en kijkt hem niet aan. “Oei, wat kijkt de meester streng. Ik hoop dat de boosheid snel over is. Waarom doet Casper dan ook zo dom?”
De leraar kijkt naar de vier jongens. Wie van die jongens zou het gedaan hebben? Nabil kijkt de leraar niet aan. “Kijk nou toch. Casper en die andere jongens kijken me aan en lijken onschuldig. Maar Nabil durft me niet eens aan te kijken, die heeft het vast gedaan. Die jongen lijkt niet zo goed te vertrouwen.“
Wat is er aan de hand?
In Nederland is men gewend dat een kind een oudere aan moet kijken als ze iets serieus willen zeggen. De gedachte is dat je pas echt ‘contact’ hebt als je elkaar aankijkt, dan ‘zie je de waarheid’ in de ogen van de ander. Nabil denkt dat het juist respectloos is om de leraar aan te kijken, helemaal als deze boos is. Hij heeft geleerd dat je dan naar beneden moet kijken. Maar de leraar krijgt zo de indruk dat Nabil iets te verbergen heeft, en onbewust legt hij de schuld van het breken van de deurkruk bij Nabil.
Waar ligt de verbinding?
Wat ingewikkeld voor Nabil. Hij is niet gewend om de leraar aan te kijken en nu denkt de leraar dat hij het misschien heeft gedaan… Nabil komt uit een hiërarchische cultuur. Je kijkt dan de baas niet zo direct aan, zeker niet als er iets aan de hand is. Dat is respectloos! Het wordt juist als arrogant of beledigend gezien als je de leraar recht aankijkt.
Nederland is een egalitair land. We communiceren direct, transparant en min of meer open tussen student en leraar, en tussen medewerker en baas. Elkaar aankijken is een teken van deze openheid – als iemand dat niet doet, dan denkt men dat je iets te verbergen hebt. Nabil zou dat de volgende keer kunnen proberen.
Voor de leraar is het verstandig om te begrijpen dat Nabil altijd geleerd heeft om zijn respect te tonen door naar de grond te kijken en dat hij niet te snel zijn conclusies moet trekken maar juist door moet vragen.
Kortom
Voor de leraar:
- Accepteer dat Nabil uit een hiërarchische samenleving komt en dat de leraar status heeft en respect verdient.
- Nabil zal de leraar niet snel in de ogen kijken. Let op andere tekens in zijn communicatie.
- Schep de gelegenheid met Nabil en zijn ouders om over zijn rol als leraar te praten.
- Vraag door.
Voor Nabil:
- Accepteer dat Nederlandse leerkrachten direct aangekeken kunnen worden.
- Dat heeft niets met gebrek aan respect te maken.
- Kom voor jezelf op als je merkt dat de leraar een verkeerde conclusie trekt.
Meer lezen over cultuurdimensies?
Belangrijk om te weten:
Deze anekdote is gebaseerd op verhalen die met ons gedeeld zijn. Connect2Us streeft ernaar het dilemma van beide kanten te belichten en niet om mensen te labelen of te suggereren dat de een of de ander zich anders moet gedragen. Wij zien in ons dagelijkse interculturele werk dat bewustwording door de betrokkenen al voldoende is om naar elkaar toe te bewegen zonder je heel anders voor te doen. Connect2Us wil lezers helpen vooroordelen te herkennen en te vermijden. Lees hier over vooroordelen, discriminatie en racisme.
