Zaid helpt vrijwillig mee bij de voetbalclub van zijn zoon Nabil. Hij helpt bij de trainingen en kan heel goed opschieten met de trainer Bart. Op een goede dag vertelt Bart dat hij gaat trouwen en hij nodigt Zaid uit voor het trouwfeest.
Zaid was erg blij voor Bart en natuurlijk zei hij dat hij er graag bij wilde zijn. Maar op de feestelijke dag kwam zijn broer Mahmoud opeens langs om familiezaken te bespreken en die kon hij niet laten zitten. De week erop zag Zaid Bart weer en feliciteerde hem enthousiast met zijn huwelijk. Hij legde ook uit wat er gebeurd was. Maar Bas reageerde erg geïrriteerd. Zaid snapt er niets van. “Ik dacht dat we nieuwe vrienden waren. Hij begrijpt toch wel dat ik mijn broer niet kan wegsturen?”
Bart is boos. “Ik voelde me echt te kijk gezet. Eerst reageert hij heel enthousiast en belooft hij om te komen, en dan komt hij gewoon niet opdagen! Ik had aan iedereen verteld dat hij zou komen en ik had een stoel voor hem gereserveerd aan een leuke tafel. En dan komt hij niet, niet eens een telefoontje! Stel je voor, ik dacht dat we vrienden waren geworden! En dan dat verhaal over die broer….”
De verbinding
Een man een man, een woord een woord. Dat zit er diep in Nederland. Als je ja zegt, dan is dat een belofte en mensen verwachten dat je je eraan zult houden. Daar houden we rekening mee. De extra stoel, het eten. In Nederland spreek je van tevoren af, soms weken van te voren, als je bij iemand op bezoek gaat (ook als dat familie is), en mensen houden zich aan die planning.
Nederland is erg georganiseerd. Dat gaat heel ver. Het schept een hoop duidelijkheid, ook al is het jammer dat de spontaniteit soms verloren gaat. Maar in Nederland, in de ik-cultuur, kan je iemand die onaangekondigd komt ook wegsturen. De al gemaakte afspraak gaat voor. Tenzij er een noodgeval is natuurlijk.
Maar in wij-culturen spelen er zoveel zaken waardoor dingen anders kunnen lopen. Het heeft met loyaliteit te maken en ook wel met rangorde.
Ja. Het kan heel ingewikkeld zijn. Was het de oudste broer? Kwam hij namens hun vader of een oudere oom? Kwam hij van ver? Bovendien kan Zaid zich niet voorstellen dat hij echt gemist wordt op het huwelijksfeest. Dat er speciaal een stoel is voor hem. En dat er rekening wordt gehouden met zijn portie eten? Dat is er toch in overvloed? Als er onverwachte gasten zijn, wat dan? Het kan erg afgemeten overkomen voor Zaid.
En Bart hechtte al veel waarde aan de vriendschap met Zaid. Het feit dat hij hem vriend noemt is al belangrijk. Bart denkt nu waarschijnlijk dat Zaid de vriendschap niet belangrijk vindt, of dat hij niet te vertrouwen is. Hij had de uitnodiging toch geaccepteerd? Dan komen we uit bij communicatie. Wat betekent ‘ja’ precies.
De Nederlandse ‘ja’ is een heel andere dan die Zaid gewend is. Er zijn vele gradaties van ‘ja’. Want ‘nee’ zeg je niet zomaar. Als Bart heel goed had geluisterd had hij van Zaid gehoord dat hij er heel graag bij wil zijn. Dat was geen harde ja. Bart hoort dat wel zo en als Zaid andere plannen zou hebben dan verwacht hij een harde ‘nee’. Zaid wilde alleen zijn blijdschap voor Bart tonen en natuurlijk laten weten dat, als hij maar even kon, langs zou komen.
Zaid heeft een belofte gedaan. Zo ziet Bart dat. Als hij echt niet kan komen dan moet hij minstens even bellen om zich te verontschuldigen en uitleg te geven.
En Bart zou ook iets meer context aan zijn uitnodiging kunnen geven in de zin van ‘ we rekenen op je komst en we houden een stoel voor je vrij, als je niet kunt laat het weten’. Dan helpt hij Zaid ook. Die krijgt de ruimte om te bedanken voor de uitnodiging. En in het geval van het onverwachte bezoek van zijn broer begrijpt Zaid beter dat hij zijn broer echt moet uitleggen dat hij andere verplichtingen heeft. Hoe moeilijk het ook kiezen is.
Dat is het grote verschil. In een ik-cultuur kies je vaker, ook voor jezelf. In een wij-cultuur moet je meer mensen tevreden houden en verdeel je de tijd. Als er te weinig tijd is, dan rek je die op.
En dan krijg je een heel andere omgang met de tijd. In Nederland is ga je van punt tot punt. In je afspraken, in je agenda, in je gesprekken. Lineair noemen we dat. In een wij-cultuur is het vaak van het een naar het ander en weer terug. Circulair. Dat zit helemaal verweven in hoe mensen denken, elkaar omgaan en communiceren. In de ene samenleving communicatie met weinig context, heel direct en inhoudelijk en in de andere veel context, indirect en met veel signalen er om heen.
Kortom
Voor Bart:
- Accepteer dat Zaid uit een wij-samenleving komt.
- Gastvrijheid geven en ontvangen zijn erg belangrijk, Zaid is alleen al met de uitnodiging heel blij.
- Wees duidelijk wat de bedoeling is.
- Wees extra alert op de lichaamstaal van de ander.
Voor Zaid:
- Accepteer dat Nederland een uitgesproken ik-cultuur heeft.
- Een uitnodiging is definitief en schept verplichtingen als je die aanneemt.
- Voorkom ongemakkelijke situaties door bij de uitnodiging al te vragen wat de bedoeling is.
- Als je onverhoopt niet kan, laat het weten, maar het moet wel om een goede reden zijn.
Meer lezen over cultuurdimensies?
Belangrijk om te weten:
Deze anekdote is gebaseerd op verhalen die met ons gedeeld zijn. Connect2Us streeft ernaar het dilemma van beide kanten te belichten. Niet om mensen te labelen of te suggereren dat de een of de ander zich anders moet gedragen. Bewustwording door de betrokkenen is al voldoende is om naar elkaar toe te bewegen. Zonder je heel anders voor te doen. Connect2Us wil lezers helpen vooroordelen te herkennen en te vermijden. Lees hier over vooroordelen, discriminatie en racisme.
