De Nigeriaanse Adeola brengt haar zoontje naar een verkleedfeestje op school, voor haar een plek waar formele omgangsvormen tussen de leerling en de leraar gelden. Tot haar verbazing ziet Adeola dat de directeur, Peter Kuipers, verkleed is als een clown.
Een andere kijk
Peter: ik vind het belangrijk op een dag als vandaag dat ik mijn gezicht laat zien en ik benaderbaar ben voor de leerlingen. Vandaag ben ik even niet de strenge directeur. Een clownskostuum lijkt me daarom wel passend bij zo een vrolijke dag!
Adeola: wat leuk dat de school een feest organiseert! Mijn zoon kijkt er al een hele week naar uit. We hebben wel twee middagen gewerkt aan zijn piratenkostuum. Hij heeft er vandaag al meerdere complimenten over gekregen! Wat ik wel vreemd vind is dat de heer Kuipers van de school opeens de klas komt binnenlopen, verkleed als een clown; wat onprofessioneel! Een directeur is geen clown!
De omstandigheden
Door zich als clown te verkleden probeert Peter de afstand tussen hem en de leerlingen iets kleiner te maken. Zelfspot wordt in Nederland vaak gebruikt om vooral niet te belangrijk te doen. We zijn immers allemaal gelijk. De directeur is niet een clown natuurlijk, die is verkleed als clown.
In de meeste andere culturen wordt autoriteit geaccepteerd en ook als wenselijk gezien. De directeur is de baas, weet het meest en de mensen kunnen zich daaraan overgeven. Een clownskostuum kan dan opeens een hele grote tegenstelling zijn voor bijvoorbeeld Adeola. Ouders uit Nigeria zien graag dat hun kinderen naar een goede school gaan, waar er respect is voor de directeur. Adeola ziet ook vandaag de heer Kuipers als een vertegenwoordiger van de school, niet als clown. Zelfspot is dan een gebrek aan respect voor de functie en de personen die afhankelijk zijn van de heer Kuipers. Zoals in dit geval de ouders. De directeur is geen clown.
Dat aanzien komt zeker terug in het onderwijs, waar ook de manier van lesgeven vaak veel meer autoritair is. De leerlingen accepteren wat de meester zegt.
Overigens gebruiken mensen in Afrikaanse culturen juist humor en toneel om de machthebbers aan te spreken. Het is een indirecte, en daarom beter geaccepteerde, vorm van kritiek op de baas.
Waar ligt de verbinding?
Peter zou de familie even apart kunnen nemen om dit bespreekbaar te maken. Adeola zal zich niet direct uitspreken over haar verbazing, ze zal vriendelijk zijn en meelachen. Maar misschien niet zo lang blijven als dat ze anders zou doen.
Als er meer expats en migranten zijn kan in de vooraankondiging uitleg over deze typisch Nederlandse gang van zaken gegeven kunnen worden. En dat het niets met de kwaliteit van het onderwijs te maken heeft.
Voor Adeola is dit een mooi voorbeeld van hoe de Nederlandse samenleving niet veel op heeft met autoriteit. Ze kan accepteren dat de directeur op een andere manier leiding geeft en dat dat niet ten koste gaat van de kwaliteit van het onderwijs. Ze kan zich richten op de manier waarop docenten met leerlingen omgaan en wat ze leren. Ook al is de heer Kuipers, Peter, op een feestje verkleed als clown. En zoals altijd kan ze haar verbazing uitspreken.
Uitleg
Nederland heeft een egalitaire samenleving, de baas is toegankelijk en moet niet te hoog van de toren blazen. Daardoor is status minder belangrijk en zelfs niet gewenst. Daar komt bij dat we in Nederland sowieso niet van opschepperij houden. Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg. En als je dan gek doet, dan uit zelfspot. Er is meer waardering voor zelfkritiek en bescheidenheid dan voor complimenten.
In Nigeria kijkt men heel anders naar autoriteit. De baas mag er zijn en is ook nodig. Dat mag hij of zij ook laten zien. Er is status mee gemoeid. Er is een duidelijke scheiding tussen de docenten en de leerlingen. Leerlingen zijn gewend aan het idee dat de leraar vertelt, de leerlingen luisteren en zo nu en dan worden zij in staat gesteld om beleefd wat vragen te stellen.
Kortom
Voor Peter:
- Accepteer dat de Adeola uit hiërarchische samenleving komt en dat de directeur status heeft en respect verdient.
- Adeola zal niet snel laten zien wat ze echt vindt. Let op andere tekens in haar communicatie. Daar hoort ook eerder weggaan bij.
- Schep de gelegenheid om over zijn rol als directeur te praten.
- Geef in de vooraankondiging wat extra aandacht aan de informele en grappige sfeer van het feest.
Voor de Adeola:
- Accepteer dat Nederlandse een egalitaire samenleving heeft.
- Accepteer dat een directeur zijn gezag ontleent aan goede leerresultaten, niet aan formaliteiten.
- Stel vooral je vragen en spreek je verbazing uit. Nederlanders zijn gewend om direct aangesproken te worden.
Meer lezen over cultuurdimensies?
Belangrijk om te weten:
Deze anekdote is gebaseerd op verhalen die met ons gedeeld zijn. Connect2Us streeft ernaar het dilemma van beide kanten te belichten en niet om mensen te labelen of te suggereren dat de een of de ander zich anders moet gedragen. Bewustwording door de betrokkenen is al voldoende is om naar elkaar toe te bewegen. Zonder je heel anders voor te doen. Connect2Us wil lezers helpen vooroordelen te herkennen en te vermijden. Lees hier over vooroordelen, discriminatie en racisme.
