Juan Carlos komt uit Guatemala, is 14 jaar en dol op voetballen. Hij speelt vaak: bij de voetbalclub, maar ook op straat. Nu woont hij een paar maanden in Nederland en hij heeft al een paar jongens uit de buurt ontmoet die regelmatig op het plein voetballen. Het is een ondernemende jongen en gaat met de bal onder zijn arm naar het huis van zijn nieuwe voetbal maatje, Stefan. Juan Carlos belt aan rond etenstijd, het is zes uur en dus etenstijd, maar Juan Carlos weet dat nog niet.
De vader van Bas doet de deur open. Wat leuk dat die jongen Stefan komt halen, maar we gaan zo aan tafel. Best vreemd dat die jongen juist nu aanbelt. Iedereen in Nederland eet om 6 uur, toch? “Dan zit het hele gezin om tafel en dan wil je niet gestoord worden”, denkt Stefan’s vader. “Weet je niet hoe laat het is? Bas kan nu niet komen,” zegt hij tegen de jongen. Vriendelijk, maar duidelijk. En doet de deur dicht.
Juan Carlos weet niet goed wat hij moet doen. Wat is er gebeurd? Misschien heeft hij iets verkeerd gezegd? “De vader keek boos en vroeg of ik niet wist hoe laat het was. Dat wist ik, het was 6 uur. Domme vraag. Misschien heeft Stefan straf. Het rook wel lekker! Misschien gingen ze eten. Ik had dan toch wel even kunnen wachten aan tafel? Mama vindt het heerlijk als mensen aanschuiven.” Juan Carlos stuitert wat met de bal en druipt weer af.
Wat is er gebeurd?
De dagindeling in Nederland kent vaak strikte tijden: om half een de lunch, om zes uur het avondeten en vanaf tien uur wordt er verwacht dat je geen lawaai meer maakt. Vaak wordt verwacht dat deze tijden worden gerespecteerd. Dat betekent ook dat als je tussen 12:00 en 18:00 ergens bent uitgenodigd je wel koffie en koekjes mag verwachten, maar geen maaltijd…”
In zoveel andere culturen zijn deze en bijna alle tijden minder strikt. Ook voor het eten. Ook in Guatemala. Er is altijd eten, ook voor de onverwachte gast. Wij koken afgemeten, precies genoeg voor het gezin. Borden leeg. En als er overblijft is er de restjesdag.
Hier zie je duidelijk de ik-cultuur. Het eten duurt ook niet zo lang en direct na het eten snel verder met de plannen voor de avond. Ik heb me verbaasd over wat Nederlanders nog allemaal doen na het eten ‘s avonds! Geen wonder dat de meesten graag om vijf uur klaar zijn op het werk.
Juan Carlos zal moeten wennen aan die tijden. En aanbellen om zes uur loopt uit op een teleurstelling. Hij kan beter later aanbellen, of vragen of Stefan hem komt halen. Misschien kan zijn moeder ook wel wat eerder koken zodat hij op tijd kan gaan spelen.
Aan de andere kant: de vader van Stefan kan ook eens meegaan in het enthousiasme van Juan Carlos en hem een keer binnen vragen om misschien een extra bord te dekken. Iedereen een aardappeltje minder. Een goede gelegenheid om elkaar beter te leren kennen en het te hebben over elkaars gewoontes!
Ik-culturen zoals de Nederlandse kennen een taakgerichte communicatie en tijdsbesef. Dat betekent dat de dag verdeeld is in taken en daar gelden bepaalde tijden voor. Dat geldt voor afspraken tussen vrienden, werk, vrijetijdsactiviteiten en voor het eten.
Wij-culturen kennen zulke strakke tijdsplanning niet, eten gaat over samenzijn, delen en dus de relatie. Dat heeft tijd nodig en daar wordt dus niet op bespaard. De dagindeling is dus minder strikt en is flexibel afhankelijk van de omstandigheden.
Kortom
Voor Stefan’s vader:
- Accepteer dat Juan Carlos uit een wij-samenleving komt.
- Je bent altijd welkom, ook al komt het niet helemaal uit.
- Schep de gelegenheid om over gastvrijheid te praten.
- Wees extra alert op de lichaamstaal van de gast, die verdrietig kan zijn, maar het niet ‘echt’ laat zien.
- Geniet van de aanwezigheid van iemand uit een andere cultuur.
Voor Juan Carlos:
- Accepteer dat Stefan uit een ik-samenleving komt en het gezin vaak op zichzelf is.
- De porties eten die klaarstaan zijn meestal precies afgemeten.
- In Nederland wordt er tussen half zes en zeven gegeten. Je kunt beter even bellen of afwachten.
- Stel vooral je vragen. Nederlanders zijn gewend om direct aangesproken te worden.
Meer lezen over cultuurdimensies?
Belangrijk om te weten:
Deze anekdote is gebaseerd op verhalen die met ons gedeeld zijn. Connect2Us streeft ernaar het dilemma van beide kanten te belichten en niet om mensen te labelen of te suggereren dat de een of de ander zich anders moet gedragen. Wij zien in ons dagelijkse interculturele werk dat bewustwording door de betrokkenen al voldoende is om naar elkaar toe te bewegen zonder je heel anders voor te doen. Connect2Us wil lezers helpen vooroordelen te herkennen en te vermijden. Lees hier over vooroordelen, discriminatie en racisme.
